Yüzyıllar boyunca dünyanın düz olduğuna inanıldı. Aksini söyleyenler ise Allah'a karşı geldiği, içine şeytan kaçtığı düşüncesiyle asıldı hatta yakıldı. Vatikan'ın yani Hristiyan dünyasının lideri bile hatasını daha bir kaç sene önce kabul etti, meğerse dünya düz değil yuvarlakmış...
Peki ya şimdi gerçekten de dünyanın yuvarlak olmadığını söylesem ne dersiniz? Acaba beni de yakmaya kalkarlar mı yoksa dinden mi afaroz ederler?
Ben söylemiyorum, bilim söylüyor. ESA'nın (European Space Agency) dediğine göre gerçekten de Dünya sandığımız gibi yuvarlak değilmiş. En son verilere ve 3B modellemelere göre, denizler ve atmosfer hesaba katılmadığında dünya bir sıkımlık çamur parçası gibi yamuk yumuk bir şey.
Yukarıdaki animasyonu internet tarayıcınız görüntüleyemiyorsa bir de şuradaki linki deneyin -->
http://www.esa.int/esa-mmg/mmg.pl?b=b&type=A&single=y&start=12
ya da youtube'da şurada -->
http://www.youtube.com/watch?v=ThcMzqlSwYo
Bu görüntüler ESA'nın GOCE uydusundan alınan veriler sayesinde elde edilmiştir. GOCE uydusunun özelliği, dünyadan uzaklığından ziyade yakın olması. Şu an yörüngesi dünyaya en yakın olan uydu olarak biliniyor. Bu uydu dünyadan sadece 254,9 km irtifada dolanıp durmaktadır.
Animasyondaki kırmızı ve mavi renkler dünyanın ideal geoid/jeoid yapısından sapmaları işaret etmektedir. Kırmızı ve sarı renkler ortalama yerçekimi yüzeyinin üstünde, mavi renkler ise altında kalan bölgeleri işaret etmektedir.
Şayet denizlerde rüzgar, dalga, gel-git olayı veya akıntılar olmasaydı, bu su kütlesinin alacağı ideal şekil jeoid yüzey olacaktı. Okyanusdaki gelgitlerin, deniz seviyesinin değişiminin ve buzdağlarının hareketlerini ve iklimlere etkisini anlayabilmek için jeoid hariatsı son derece önemli bir göstergedir.
Ansiklopedik anlamıyla geoid: "Kıtalar boyunca kesintisiz olarak uzanan, düzeltilmemiş ortalama deniz seviyesi (MSL) ile çakışan, dünyanın yerçekimi alanındaki eşit potansiyelli yüzey." anlamına gelmektedir.
Geoidin biçimi, yerel yerçekimi bozuklukları (rüzgar gelgitleri, tuzluluk, akım, vs.) nedeniyle düzensizdir ve ağırlık yönü her noktada geoide dikeydir. Bir diğer tanımla Dünya'nın, Güneş'ten koptuktan sonra kendi ekseni etrafında oldukca hızlı sayılacak bir şekilde dönmesiyle oluşan "merkezkaç" kuvveti yerin, ekvator kısmının şişkin, kutuplar tarafının basık olmasına neden olmuştur. Dünya'nın kendi ekseni etrafında dönerken kazandığı şekil hiç bir geometrik şekle benzemez. Dünyamızın bu özel, kendine özgü şekline "Geoid" (Jeoid) denilmiştir.
TÜBİTAK'a göre jeoidin tanımı:
Kaynaklar:
http://www.esa.int/esa-mmg/mmg.pl?b=b&type=A&single=y&start=12
http://www.cnnturk.com/2010/bilim.teknoloji/06/29/yercekimini.olcen.dunya.haritasi/581660.0/index.html
"UYDULAR YOKUŞ ÇIKARLAR MI?", http://www.sismikhaber.org/yazar.asp?yaziID=6695
"JEOİT KAVRAMI VE BELİRLEME TEKNİKLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME", Hakan AKÇIN, Niğde Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, Cilt 4 Sayı 1, (2001), 37-50
Bilim ve Teknik Dergisi, Mart 2008
0 yorum:
Yorum Gönder